- خالد ابن یزید بن معاویه
ابن یزید بن معاویه. وی پسر یزید بن معاویه است. توضیح آنکه یزید را سیزده پسر بود: معاویه، خالد، هاشم، ابوسفیان، عبدالله اکبر. عبدالله اصغر. ابوبکر، عمر، عقبه، حرب، عبدالرحمن، ربیع، محمد. بعد از یزید پسرش معاویه بن یزید چهل روز پادشاهی کرد و بمرد و خلافت بنام برادرش خالد مقرر گردید. طبیعت او از حکومت متنفر بود و به حکمت و علم و صنعت مائل. لذا از حکومت اجتناب کرد. وی سرور استادان فن و عالم وقت بود اشعار خوب دارد. در بنی امیه از او عالم تر نبود و به سبب دانش او جدش معاویه با وجود عقل خود و کودکی او در امور خطیر از او مشورت خواستی. در رمضان سنۀ شصت و شش هجری قمری مروان در مجمعی خالد را گفت: ’اسکت یا ابن البدنه الاست’. خالد از این حکایت با مادر شکایت کرد مادرش گفت: با کس مگوی تا من او را خاموش کنم. چون مروان پیش زن رسید، گفت: خالد شکایت من با تو گفت ؟ زن گفت: او با عقل تر است که از این انواع گوید. مروان ایمن شد چون شب درآمد، زن بالش در دهان مروان نهاد و برو نشست تابمرد. (از تاریخ گزیده صص 262- 264). مرحوم بهار درسبک شناسی آرد: ’در اواسط عهد بنی امیه مسلمین بوسیلۀ علمائی که زبان سریانی و یونانی می دانستند شروع به استفاده های علمی کردند و کتبی زیاد از سریانی و قسمتی هم از یونانی به عربی ترجمه شد و بزرگترین مردی که از مترجمان مذکور استفاده کرده و آنان را تشویق می کرد خالد بن یزید بن معاویه بود’. (از سبک شناسی ج 1 ص 153). حاجی خلیفه صاحب کشف الظنون کتب زیر را از آن او میداند: 1- فردوس الحکمه فی علم الکیمیاء. این کتاب منظومه ای است دارای دوهزار و سیصد و پانزده بیت. (از کشف الظنون ج 2 ستون 1254). 2- کتاب الرحمه، کتابی است مشتمل بر چهار فصل: فصل اول: در معرفت حجر. فصل دوّم: در اوزان. فصل سوم: در تدبیر. فصل چهارم: در خواص. (از کشف الظنون ج 2 ستون 1419). 3- کتاب مقالتا مریانس الراهب و آن دو رسالۀ بزرگی است در کیمیاء. (از کشف الظنون ج 2 ستون 1784). 4- کتاب السر البدیع فی فک الرمز المنیع در علم الکاف و اوّل آن ’اعلم ایها ألاخ...’ است. (از کشف الظنون ج 2 ستون 986)